Đã có rất nhiều bài viết về các đặc điểm của một nhà sáng lập tài giỏi (founders), nhưng không nhiều bài viết về việc làm thế nào để xây dựng và tim kiếm hay đơn giản là phân biệt sự khác biệt giữa nhà sáng lập (founders), đội ngũ các nhà sáng lập (founding team) và giám đốc điều hành sáng lập phù hợp (founding CEO).
Đó! Quả là một sự thiếu sót trong việc giúp đỡ những người sáng lập hiểu rõ những yếu tố cần thiết để lập nên một đội ngũ sáng lập tài giỏi.
Steve Blank, giáo sư chuyên giảng dạy về khởi nghiệp và công nghiệp sáng tạo tài ĐH Standford sẽ giúp chúng ta phân biệt được sự khác nhau giữa nhà sáng lập (founders), đội ngũ sáng lập (founding team) và giám đốc điều hành sáng lập (founding CEO) qua ba định nghĩa sau đây.
Các nhà sáng lập (Founders) – ý tưởng
Một người sáng lập là một người có những ý tưởng ban đầu, kiến thức khoa học, có tính đột phá kỹ thuật, có cái nhìn sâu sắc, hiểu biết vấn đề, có niềm đam mê, v.v. Một người sáng lập thường tuyển một vài người đồng sáng lập và sau đó trở thành một phần của nhóm sáng lập để điều hành hoạt động thường ngày của công ty.
Trong nhiều trường hợp, người sáng lập là một phần của nhóm sáng lập. Nhưng điều đó cũng không đồng nghĩa với việc người sáng lập (với ý tưởng) sẽ được đảm bảo trở thành người lãnh đạo (Giám đốc điều hành hoặc Phó chủ tịch) trong công ty mới.
Cũng cần phải lưu ý thêm rằng, có rất nhiều loại ý tướng, có ý tưởng đã được hoặc có thể được cấp bằng sáng chế hay có những ý tưởng được nghĩ ra trong đêm tại một phòng ký túc xá.
Một trong những khái niệm khó nắm bắt nhất đối với các bạn trẻ là “một ý tưởng không phải là một công ty.” Thực tế đã chỉ ra rằng trong hầu hết các trường hợp, những ý tưởng sẽ là vô giá trị nếu chúng không được thương mại hóa bởi 1 công ty nào (ngoại trừ 1 công ty/1 người cạnh tranh không lành mạnh về bằng sáng chế).
Đội ngũ các nhà sáng lập (Founding team) – nền tảng để xây dựng công ty
Đội ngũ sáng lập bao gồm người sáng lập và một vài người đồng sáng lập có những kỹ năng cần thiết bổ sung, hỗ trợ cho người sáng lập. Đây là nhóm người sẽ xây dựng nên công ty. Mục tiêu của nhóm là hình thành những ý tưởng và tìm kiếm một mô hình kinh doanh có thể lặp lại và có khả năng mở rộng (repeatable and scalable). Việc đầu tiên cần làm là tìm kiếm sản phẩm phù hợp với thị trường, sau đó kiểm tra tất cả yếu tố khác của mô hình kinh doanh (gồm mô hình tài chính, kênh hàng hóa, tiếp cận khách hàng, đối tác, chi phí, v.v.)
Với một công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực web/mobile có một quan điểm kinh điển là nhóm sáng lập bao gồm một hacker, một “hustler”, và một nhà thiết kế. Trong các lĩnh vực khác nhau, các thành viên cấu thành nên một đội sáng lập lại khác nhau, nhưng quan trọng là bạn cần có một đội mà các thành viên có thể bổ sung kỹ năng cho nhau.
Người sáng lập- Đội ngũ sáng lập- Nhà điều hành sáng lập (Nguồn: Internet)
Không có con số kỳ diệu nào nói một cách “chính xác” về số người sáng lập trong một nhóm sáng lập, nhưng 2-4 người là con số lý tưởng. Một trong những sai lầm lớn nhất khi thành lập nhóm sáng lập là không quan tâm đến các kỹ năng bổ trợ cần thiết mà quan tâm vào việc anh bạn nào sẽ là người cùng trong nhóm của bạn.
Có 2 câu hỏi cho việc liệu một người nào đó có thực sự thuộc về nhóm sáng lập của bạn hay không, đó là: “Liệu chúng ta có lập được một công ty nếu không có họ?”, và “Chúng ta có thể tìm thấy một người nào khác như họ?” Nếu cả hai câu trả lời đều là không, bạn đã tìm được một đồng sáng lập. Nếu 1 trong 2 câu trả lời là “Có”, thì hãy thuê họ làm nhân viên của bạn.
Yếu tố cốt lõi của một doanh nhân trong một nhóm sáng lập là niềm đam mê, sự quyết tâm, kiên trì, bền bỉ, sự nhanh nhẹn và sự tò mò. Nếu các thành viên trong đội đã từng có thời gian làm việc cùng nhau thì đó là những yếu tố hữu ích. Nhưng điều cần thiết là sự tôn trọng và quan trọng hơn cả là sự tin tưởng lẫn nhau. Bạn cần tin tưởng vào những gì người đồng sáng lập của mình thể hiện, làm những điều họ nói, và ở phía sau hỗ trợ, ủng hộ họ)
Phần lớn các vấn đề về nhân sự mà một công ty khởi nghiệp gặp phải là do những người đồng sáng lập đã không gặp nhau trước đó, không làm cùng một dự án dù là rất nhỏ, mà ngay lập tức vận hành 1 công ty.
Ai cũng có ý tưởng. Chính sự can đảm, niềm đam mê và sự kiên trì của nhóm sáng lập sẽ biến các ý tưởng thành các doanh nghiệp.
Giám đốc điều hành sáng lập – Khả năng hấp dẫn người khác và giải quyết mâu thuẫn
Những nhà sáng lập duy tâm đang cố gắng điều hành một doanh nghiệp với một nhóm lãnh đạo, mà không có một người duy nhất chịu trách nhiệm, đây chính là con đường ngắn nhất để doanh nghiệp đi đến thất bại. Tốc độ, tiến độ và sự quyết đoán là lợi thế chiến lược của các startup. Thông thường, điều kiện thực tế sẽ thay đổi nhanh chóng đến nỗi mà sự cần thiết của những quyết định tức thời lấn át quy trình ra quyết định mang tính tập thể.
Giám đốc điều hành nhóm sáng lập là người có khả năng đưa ra những quyết định tức thời tốt nhất trong nhóm sáng lập. Trớ trêu thay họ gần như không bao giờ là người thông minh nhất hoặc có chuyên môn kỹ thuật nhất trong nhóm. Điều khiến họ trở nên khác biệt so với những người còn lại trong nhóm là khả năng hấp dẫn người (tạm dịch– thuật ngữ tiếng anh là reality distortion field: khả năng lao động kiến tạo nên mọi thứ nhờ vào sức mạnh ý chí ) khác mà họ sử dụng để tuyển dụng, kêu gọi vốn, và ổn định công ty.
Họ là những nhà chân tu còn sót lại của công ty, họ có tầm nhìn, có niềm đam mê và kĩ năng để giải thích tại sao những ý tưởng có vẻ như điên rồ này có tính khả thi và có thể thay đổi thế giới.
Bên cạnh đó, Giám đốc điều hành sáng lập là người sẽ phát triển hoạt động của công ty trong tình trạng khó khăn và bất ổn. Họ đối mặt với cơn khủng hoảng diễn ra hàng ngày về việc phát triển sản phẩm và giành được những khách hàng đầu tiên. Khi mà có những mâu thuẫn giữa việc phát triển sản phẩm và yếu tố đầu vào khách hàng thì thực tế đã thay đổi nhanh chóng đến mức những kế hoach sản phẩm được xem xét kĩ lúc đầu cũng trở nên không phù hợp. Trong khi những người khác trong đội tập trung vào công việc riêng của họ thì Giám đốc điều hành sáng lập là người cố gắng để giải một phương trình phức tạp mà hầu như tất cả các biến số gồm: khách hàng, yếu tố thuyết phục khách hàng, định giá, hoạt động kích cầu… đều chưa biết.
Họ là những con người của hành động, nhanh nhạy và họ không chờ người khác nói cho họ biết phải làm gì. Những giám đốc điều hành sáng lập tài năng tồn tại vì những khoảnh khắc đó.
Trả lời câu hỏi bạn là ai
Nhiều nhóm sáng lập thất bại vì họ chưa bao giờ có cuộc trò chuyện về người sáng lập, thành lập đội sáng lập và Giám đốc điều hành sáng lập. Hãy dành thời gian và lưu tâm đến những người đồng hành trên chuyến đi của bạn
Bài học kinh nghiệm
“Người sáng lập, nhóm sáng lập, Giám đốc điều hành sáng lập tất cả đều có chữ “sáng lập” nhưng họ có những vai trò hoàn toàn khác nhau.
Người sáng lập có ý tưởng ban đầu có thể có hoặc có thể không được vào nhóm sáng lập hoặc có vai trò lãnh đạo. Nhóm sáng lập – những kỹ năng có tính bổ sung – xây dựng công ty. Giám đốc điều hành sáng lập – khả năng hấp dẫn người khác và giải quyết các khó khăn – dẫn dắt công ty”
